Yardım Toplama Süresinin Sınırlandırılması ve Uzatma Taleplerinin Reddine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı

Anayasa Mahkemesi 2023/181 Esas ve 2024/128 Karar sayılı kararında Adana 2. İdare Mahkemesi tarafından yapılan itiraz, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasındaki “…bir yılı geçmemek üzere…” ifadesinin iptalini talep etmektedir. Mahkeme, Sağlık Bakanlığı onayı olmayan bir ilacın temini için başlatılan yardım kampanyasının süresinin uzatılması talebinin reddi üzerine bu kararı vermiştir.

İtiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırılığına dair öne sürülen gerekçeler şunlardır:

1. Yaşam Hakkı ve Mülkiyet Hakkı İhlali: İtirazda, yardım toplama süresinin bir yıl ile sınırlı olmasının, yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı kapsamında devlete yüklenen yükümlülüklerle bağdaşmadığı ve ölçülü olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca, hedeflenen yardım miktarına ulaşılamadığı durumlarda toplanan miktarın devri nedeniyle mülkiyet hakkının da ihlal edildiği ifade edilmiştir .
2. Hukuk Devleti İlkesi: Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu, çünkü kanunların kamu yararı amacını gerçekleştirmek üzere yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda, yardım toplama faaliyetlerine getirilen süre sınırlamasının, kamu yararını gözetmeyen bir sınırlama olduğu ileri sürülmüştür .
3. Kamu Yararı Değerlendirmesi: Anayasa Mahkemesi’nin kamu yararı konusunda yapacağı incelemenin, kanunun kamu yararı amacıyla yapılıp yapılmadığını araştırmakla sınırlı olduğu belirtilmiştir. İtirazda, bu kuralın kamu yararını gözetmediği ve bireysel, özel çıkarların ön planda olduğu ifade edilmiştir .

Bu gerekçeler, itirazın Anayasa’ya aykırılık iddialarını destekleyen temel unsurlardır.

Bu karar, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu çerçevesinde yardım toplama faaliyetlerinin düzenlenmesine ilişkin bir itirazı incelemektedir. Kararda, yardım toplama süresinin belirli bir süreyle sınırlandırılmasının ve bu sürenin yalnızca haklı sebeplerle uzatılabileceğinin altı çizilmektedir.

Ana Noktalar:

1. Yardım Toplama Süresi: Kanun, yardım toplama süresini belirli bir zaman dilimiyle sınırlamakta ve bu sürenin uzatılmasını yalnızca haklı sebeplerin varlığı halinde yetkili makamlarca bir yıl ile sınırlı olarak mümkün kılmaktadır.
2. Kamu Yararı: Süre sınırlaması, kamu düzeni ve güvenliği açısından gerekli görülmekte, yardım toplama faaliyetinin sürekli bir gelir elde etme yöntemine dönüşmesini engellemeyi amaçlamaktadır.
3. Hedefe Ulaşamama Riski: Belirli bir süre içinde yardım toplanamaması durumunda, toplanan yardımın etkili bir şekilde kullanılmaması riski bulunmaktadır. Bu nedenle, yardım toplama süresinin uzatılmaması, hedeflenen yardım miktarına ulaşma çabası açısından olumsuz etkiler yaratabilir.
4. Yardımın Devri: Toplanan yardımın, amacı gerçekleştirecek miktara ulaşmaması durumunda başka kuruluşlara devredilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu durum, yardım toplama süresinin uzatılmaması halinde, toplanan yardımın etkili bir şekilde kullanılmasını engelleyebilir.

Sonuç olarak, karar, yardım toplama süresinin uzatılmasına dair taleplerin reddedilmesinin yasal ve kamu yararı açısından gerekçelerini ortaya koymaktadır.