Anayasa Mahkemesi, Kamulaştırmasız El Atma Davalarında Yargılama Giderlerinin Paylaştırılmasını Anayasa’ya Aykırı Buldu

Anayasa Mahkemesi, 30/11/2023 tarihli ve 2023/207 sayılı kararıyla, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 326. maddesinin 2. fıkrasını “kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları” yönünden Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir. Karar, Küçükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin yaptığı itiraz üzerine verilmiş olup, mülkiyet hakkının korunması ve adil yargılanma ilkeleri açısından önem taşımaktadır.

İptal Edilen Hüküm ve Gerekçeleri

326. Maddenin 2. Fıkrası:

• Bu hüküm, bir davada tarafların kısmen haklı çıkması durumunda yargılama giderlerinin haklılık oranına göre paylaştırılmasını öngörüyordu.
• Anayasa Mahkemesi, kamulaştırmasız el atma davalarında bu kuralın mülkiyet hakkını ihlal ettiğini belirtti. Zira idarenin hukuka aykırı eylemi nedeniyle açılan davada, davacının kısmen haksız çıkması halinde yargılama giderlerinden sorumlu tutulması, taşınmazın gerçek değerinin tam olarak elde edilmesini engelleyebiliyordu.
• Mahkeme, bu durumun Anayasa’nın 13. (temel hak sınırlamaları), 35. (mülkiyet hakkı) ve 46. (kamulaştırma güvenceleri) maddelerine aykırı olduğuna karar verdi.

326. Maddenin 1. Fıkrası:

• Bu hüküm, genel olarak aleyhine hüküm verilen tarafın yargılama giderlerini ödemesini düzenliyordu.
• Anayasa Mahkemesi, bu kuralın kamulaştırmasız el atma davaları yönünden Anayasa’ya aykırı olmadığını ancak 2. fıkranın iptaliyle uyumlu şekilde yeniden değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Kararın Sonuçları

• İptal kararı, idarenin hukuka aykırı el atma eylemlerine karşı açılan davalarda davacıların maddi yükünü hafifletecek ve mülkiyet hakkının etkili korunmasını sağlayacaktır.
• Özellikle, davanın kısmen kabul edilmesi durumunda yargılama giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin eski uygulamanın sona ermesi, davacıların hak kaybı yaşamaması açısından önemlidir.

Hukuki Değerlendirme

Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, idarenin kamulaştırmasız el atma eylemlerine karşı bireylerin haklarını güçlendiren bir adımdır. Karar, hukuk devleti ilkesi ve mülkiyet hakkının korunması bağlamında önemli bir emsal teşkil etmektedir.